Familiestatuut
Bij familiebedrijven is er een grote verwevenheid tussen de familie en het bedrijf. Die verwevenheid ontstaat al bij de eerste schreden op het ondernemerspad. Een partner en eventuele kinderen hebben vrij snel een gevoel van betrokkenheid bij de onderneming van de ander respectievelijk de ouder.
Wanneer de onderneming groter wordt, voelen veel ondernemers zich steeds meer verantwoordelijk voor hun personeel. Er ontstaat veelal een interactie tussen de familie en het personeel. Bij veel ondernemersgezinnen hebben kinderen op zeker moment vakantiebaantjes binnen het bedrijf van de ouder. Naarmate eventuele kinderen zich meer ontwikkelen en zich aangetrokken voelen tot het bedrijf, kan de wens ontstaan (een deel van) het bedrijf over te dragen aan één of meer kinderen.
Op dat moment, maar ook wanneer bij aanvang familieleden gezamenlijk gaan ondernemen, zie je naast de familieverhoudingen tussen dezelfde mensen zakelijke verhoudingen ontstaan. Een verjaardag of andere feestdag kan dan opeens een aandeelhoudersvergadering of bestuursoverleg worden. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar geeft wel aan dat je de familieverhoudingen niet los van de zakelijke verhoudingen kunt zien.
Familiestatuut opstellen
Voordat er meer dan één familielid in het bedrijf zit zou er gesproken moeten worden over een heel aantal privé en zakelijke aangelegenheden. Het bespreken van de gezamenlijk uitgangspunten komt het begrip ten goede en geeft houvast. Deze gezamenlijke uitgangspunten worden vastgelegd in een familiestatuut. Een dergelijk statuut gaat veel verder dan juridische vastlegging van een aantal zaken. Het gaat ook om morele uitgangspunten, toekomstvisie en spelregels voor conflicthantering.
Veranderde omstandigheden
Ondernemingen evenals families zijn onderhevig aan voortdurend veranderende omstandigheden. Contracten en notariële stukken kunnen dan ook veel, maar niet alles omvatten, voorkomen of oplossen. Dat geldt overigens ook voor het familiestatuut. Een familiestatuut zal een gedragscode omvatten aan de hand waarvan die veranderende omstandigheden tot aanpassing van afspraken kunnen leiden.
Familiebedrijf
De bedoeling van een familiebedrijf is veelal niet het bereiken van korte termijn doelen, maar het voortbestaan op lange termijn. In veel gevallen verspreid over meerdere generaties. Het is van groot belang dat die opvolging goed wordt geregeld. Natuurlijk bestaan er verschillen van inzicht tussen generaties. Maar hoe beter het een en ander is georganiseerd, hoe groter de kans op een vitaal familiebedrijf.
Goede afspraken en spelregels bieden richting. Hierdoor kunnen conflicten en problemen zoveel mogelijk worden voorkomen.
Bij een familiebedrijf is de inrichting van het bestuur van groot belang. Daarbij kan gedacht worden aan verschillende niveau’s. Niveau stemrecht aandelen, niveau familieholding en niveau onderneming. Mag een bestuur alleen gevormd worden door familieleden? Of al dan niet verplicht juist extern?
In iedere familieonderneming komt de vraag naar voren: welke carrières zijn er voor familieleden weggelegd? Zijn er eisen aan opleiding en ervaring? Wie beoordeelt de familieleden op hun functioneren? Kan de ‘externe’ directeur de kinderen van een familielid/eigenaar objectief beoordelen? Ook met betrekking tot de eigendom komen in een familiestatuut belangrijke onderwerpen aan de orde zoals; mogen niet-actieve familieleden ook aandelen verwerven? Hoe hou je de kring van aandeelhouders beperkt; of wil je dat juist niet? Spelen partners van familieleden een rol en wat gebeurt er als het huwelijk uitloopt op een scheiding? Verdere onderwerpen zijn onder andere salariëring en andere emolumenten. In het statuut wordt bepaald welk orgaan over deze onderwerpen beslist. En wat te doen als er een verschil van inzicht is?
Een ander belangrijk onderwerp is “de communicatie”. Kort samengevat; wie hoort op welk moment wat en hoe? Want het doel van het statuut is in eerste instantie de harmonie binnen de familie en samenhang met het bedrijf te bewerkstelligen. Voor gevallen waarin dit niet mogelijk is, biedt de geschillenregeling die onderdeel is van een goed familiestatuut, uitkomst.
Familiestatuut niet een vast gegeven
Zoals gemeld is een familiestatuut niet een vast gegeven. Daarom is het verstandig om regelmatig onderhoud te plegen. Zowel de zachte als de juridische regels/code zijn regelmatig aan verandering onderhevig. Het familiestatuut hoeft geen juridisch bindend document te zijn, maar er vloeien wel degelijk juridische bindende documenten uit voort. Het belangrijkste is echter het draagvlak van het statuut binnen de familie en het bedrijf. Dit leidt er immers toe dat het statuut daadwerkelijk wordt gevolgd. Al met al voldoende stof om eens binnen uw situatie na te denken over het nut van een familiestatuut.
